Wil van der Laan legt rijke historie processies vast

Hij is zeker niet de enige Maastrichtenaar die zijn hart en ziel verpand heeft aan de rijke tradities rondom de Maastrichtse processies. Kunstenaar Wil van der Laan kan door zijn artistieke talenten wel als een van de weinigen zijn liefde aan dit cultureel en religieus fenomeen, op kunstzinnige wijze een extra dimensie geven. In de Kanunnikenkelder van de Sint Servaasbasiliek vond zondagmiddag de vernissage plaats van twintig door hem op doek vastgelegde processie-impressies. Een expositie van Wil van der Laan kan evenwel niet zonder brons. In het jaar van de Heiligdomsvaart toont de kunstenaar ook nog eens zijn eerste bronzen versie van de patroonheilige van Maastricht, Sint Servaas. 

De tentoonstelling Processies in Maastricht, te zien in de Kruisgang van de basiliek, past perfect in de culturele agenda van de Heiligdomsvaart 2025. Gaat er voor de liefhebbers uiteraard niets boven het echt beleven van een processie of ommegang; in deze serie schilderijen laat hij het publiek zien hoe hij als toeschouwer, bijvoorbeeld in de Grote Looierstraat, de processie aan zich voorbij ziet trekken. Behalve dat hij zijn genegenheid voor folklore en traditie laat zien, toont hij in ieder werk overduidelijk dat de puntjes op de 'processie-i' toch ook worden gezet door de deelnemers aan de religieus-culturele stoet.

Show
Zelf zegt Van der Laan over die combinatie: “Ik koester, om het in een twee woorden te zeggen, de picturale elementen uit deze rijke stadstraditie. De visuele rijkdom die de harmonieën, de gildes, de relieken en de devoties die te zijn tijdens de ommegang. Gechargeerd gezegd zie ik het bijna als een show. Ik vind dat wel een typisch Maastrichtse eigenschap: het mooie nog wat extra’s geven. Waar ik wel bij wil zeggen: zonder het sacrale geweld aan te doen. Het blijft immers een religieuze gebeurtenis.” 

Mestreechtenere oonderein
In zijn twintig schilderijen geeft hij aan al die rijke historie evenwel ruim baan aan zoals hij het fraai omschrijft de Mestreechtenere oonderein. Worden de borstbeelden, de Sterre der Zee en de Zwarte Christus van Wyck door de gildes op een schild gehesen; Wil van der Laan zet op karakteristieke wijze de deelnemers aan de stadsprocessies op een voetstuk. “Ik heb flink wat deelnemers, van dragers tot muzikanten, min of meer herkenbaar in mijn werken een plek gegeven. Zij, maar ook het publiek, zijn het immers die tijdens een processie in de binnenstad die niet te evenaren sfeer van traditie en folklore weten te brengen.” Bij het ‘rondje langs de schilderijen’, na afloop van de vernissage, staan dan ook heel wat geportretteerde hun ‘Van der Laan-versie’ te bewonderen. 

School, kerk en vereniging
Van der Laan is van de laatste of voorlaatste generatie die opgroeide in een tijd waarin school, kerk en vereniging nog een soort van heilige drie-eenheid was. “Natuurlijk spelen de herinneringen uit mijn jeugd een belangrijke rol in mijn werk en beleving. Zoals zoveel leeftijdsgenoten werd ik in mijn jeugd, na niet geschikt te zijn bevonden voor het zangkoor, gebombardeerd tot misdienaar.” 

Ondanks de bengel die in de jonge Van der Laan huisde, en zijn toen al rijk aanwezige vrije geest niet altijd strookte met het rijke Roomse leven, staat die tijd nog haarscherp in zijn geheugen. “Het gezang, wierook, de gewijde sfeer, de kazuifels, volle kerken, de machtige orgelmuziek en de koorzang. Ik vond het machtig mooi.” 

Man vol gedrevenheid
Het is zijn vriend, Neerlandicus Jan Coumans, die zondagmiddag die ervaringen en de passie van de jeugdige van der Laan, in een rede mooi weet te vertalen naar het nu. Coumans beschrijft de Maastrichtse kunstenaar als een man vol gedrevenheid. Geen dag gaat voorbij of Wil van der Laan creëert iets.  

Behalve Jan Coumans spraken zondagmiddag ook deken John Dautzenberg en de voorzitter van de Vereniging van het Graf van Sint Servaas, Theo Bovens. 

Keizerszaal
Wil van der Laan’s schilderijen en zijn bronzen uitvoering van Sint Servaas zijn in de Kruisgang van de Sint-Servaasbasiliek tot en met 29 augustus 2025 te zien. Tijdens de Heiligdomsvaartdagen wordt de expositie nog uitgebreid met zijn project Romeinse Keizers. Die worden, zeer toepasselijk, getoond in een van de mooiste en tegelijk ook voor veel Maastrichtenaren onbekende Keizerszaal.