Terrasverwarming uit of een kerncentrale erbij?

Inhoudsopgave

Heerlijk een terrasje pikken. Terrasheaters zijn aan, schaapswollen dekentje voor over de benen. Binnen zit overigens niemand. Want daar wil kennelijk niemand meer zitten. Onder de heater lekker genieten van een havermelk-latte. Pff, stoel ietsje naar achteren, want dit is wel erg warm.

COLUMN

Dadelijk weer verder met shoppen. Ook al is het buiten koud, de winkeldeuren staan uitnodigend open. En grote föhn boven de ingang moet de kou buiten houden. Die föhn zorgt voor een warmte-gordijn. Een enkele winkel houdt de deur wel dicht en hoopt met een bordje 'open' de bezoekers te verleiden naar binnen te komen.

Mooi ook al die winkels in de historische binnenstad. Alle etalages achter enkel glas. Het historische glas loopt nog langzaam uit, dat geeft het glas zijn karakteristieke uitstraling. Voor de natuurkundigen: glas 'loopt', langzamer natuurlijk dan dikke stroop in de winter, maar toch. De eeuwenoude ramen van kerken zijn aan de onderkant veel dikker dan aan de bovenkant. Kerken, die simpelweg niet meer warm te stoken zijn.

De binnenstad van Maastricht oogt mooi. Wordt ook niet ontsierd door daken die vol liggen met zonnepanelen. Dat zou het historische karakter van de stad te veel aantasten. En het oog wil natuurlijk ook wat. Zeker in Maastricht. Het is hier sjiek en sjoen. Voor wie een pand in de binnenstad heeft en toch iets met het milieu wil doen, aan de achterkant, uit het zicht, mogen inmiddels wel zonnepanelen. Mits rekening wordt gehouden met een reeks voorwaarden. Geen zig-zag-patronen of 'trap'-patronen bijvoorbeeld. Maastricht denkt toch graag mee.

Ach, de dochter wil per se nog even naar de Chinese outlet-winkel van Shein. Spotgoedkope kleding. Vraag niet hoe het kan, profiteer ervan. Dat waren nog eens marketingslogans uit het verleden. Misschien is het ook maar beter om nu in deze tijd niet te vragen hoe het kan. Want het kan natuurlijk niet. Het milieu betaalt de prijs, net als de kinderen in China die 17 uur per dag moeten werken. De stad heeft er geen grip op.

Lopend door Maastricht hoor je natuurlijk alle talen van Europa. Dankzij de studenten. Die zorgen niet alleen voor levendigheid in de stad, ook voor inkomsten. Voor de huisjesmelkers bijvoorbeeld. Die hun naam eer aan doen door vooral zoveel mogelijk huur te vragen en zo min mogelijk te investeren in hun onroerend goed. Zeker niet in isolatie, als je toch niet zelf de energierekening hoeft te betalen. De stad heeft ook hier maar beperkt invloed op deze markt van de vrije jongens.

Jointjes roken hoort natuurlijk ook bij Maastricht. De stad telt nog genoeg coffeeshops. Maastricht doet mee aan een landelijke proef, waarbij de wiet straks gekocht van erkende telers. Om de hennep ook buiten het zomerseizoen te laten groeien, moet je in kassen telen. En dat vraagt natuurlijk nogal wat energie. Maar het is altijd beter dan alle thuiskwekers die er nog steeds in groten getalen zijn. Zij omzeilen het liefst de energiemeter, letterlijk. Want anders valt het verbruik natuurlijk op. Grappig: als het nog een keer sneeuwt in de winter en alle daken zijn wit op één na, dan weet je hoe laat het is.

De stad, de corporaties, diverse bedrijven, politieke partijen, betrokken inwoners: ze doen wat ze kunnen. Maastricht voert per 1 januari de Zero Emissiezone Stadslogistiek in. Niet meer met vervuilende dieselbusjes het centrum in. De rest van Limburg doet niet mee. De stad schaft electrische aangedreven wagens voor de vuilnisophaal aan. Kosten wel het dubbele, maar alles voor het goede doel en het goede voorbeeld.

De politiek denkt na over Maastricht in de Omgevingsvisie 2040. Klimaatadaptatie, groen, hittestress, wateroverlast: het zijn leidende thema's geworden. Nu al wordt duidelijk dat de volgende clash in de gemeentelijke politiek onder meer gaat over de plaats van de auto in de stad. Links wil autoluw, misschien onder aanvoering van GroenLinks wel autosluw. De VVD en het CDA (en Bert Jongen van D66) wijzen erop dat voor veel mensen - zeker voor hen die slechter ter been zijn - en werknemers de auto een noodzakelijk bezit is.

Woningcorporaties nemen in Maastricht hun verantwoording, als het aankomt op verduurzaming van hun bezit. Ze investeren er tientallen miljoenen euro's in. Dat is niet alleen wettelijk verplicht en groen, het is ook nog eens zeer sociaal: je kunt de woonlasten niet meer los zien van de energierekening. Bestuurder Wim Hazeu van Woonpunt heeft gelijk.

De stad heeft nu zijn Transitievisie Warmte en Energie herschreven. De politieke wil is er, maar de realiteitszin is ook doorgedrongen. Het eerste speerpunt is het electriciteitsnet op orde brengen. Want op stroomgebied is Maastricht een stad uit de Derde Wereld geworden: verzorgingshuizen voor demente mensen krijgen de eerste jaren simpelweg geen aansluiting. Nieuw gebouwde - notabene energieneutrale - scholen? Die moeten voorlopig zichzelf maar redden met accu's. In Belfort kunnen ze erover meespreken.

De omslag in denken is ingezet, maar heeft nog lang niet iedereen bereikt. Zolang we de buitenlucht boven terrasjes - ook van de rechter - mogen blijven verwarmen, is het kennelijk een businessmodel om dat te doen. Anders gezegd: de omzet weegt ruimschoots op tegen de kosten. En dat is natuurlijk maar één voorbeeld. Als je de energietransitie daadwerkelijk op één wil zetten, moet je als stad tegelijkertijd alles uit de kast halen, maar ook je beperkingen kennen.

Maastricht van het aardgas afhalen, kan misschien niet zonder goedkope stroom die van kerncentrales moet komen. Goedkoop in de zin van: de direct aan huishoudens te berekenen kosten per kilowattuur. En misschien moet je nog wel veel groter denken: wat importeren we allemaal uit China en uit de andere kant van de wereld? Daar is Europa aan zet.

En dan is er natuurlijk de individuele consument. de lezer van deze column. Die kan ook al lang met zijn beurs stemmen. Door bijvoorbeeld geen wijn uit Chili meer te kopen. Door de auto een keer vaker te laten staan. Door net iets langer na te denken over de volgende vliegreis. Maar de eerlijkheid gebiedt om te zeggen: zolang de prijzen geen pijn doen, passen we ons gedrag maar moeilijk aan. Doe nog maar een havermelk-latte.

2025 wordt vast een fantastisch jaar. Benieuwd hoever we zijn over exact 25 jaar. Of we dan de laatste woning van het gas halen in Maastricht.