Inhoudsopgave
De spoorbrug over de Maas in Maastricht is uitgegroeid tot het middelpunt van een verhitte discussie. Terwijl Vlaamse minister Jo Brouns zich inzet voor een duurzame spoorverbinding tussen Vlaanderen en Duitsland via Maastricht, pleiten Nederlandse partijen, waaronder Maastrichtse wethouder Hubert Mackus (CDA), voor de sloop van de brug en de aanleg van een fiets- en voetgangersbrug.
Deze beslissing dreigt niet alleen de grensoverschrijdende treinverbinding te blokkeren, maar ook de potentie van Maastricht als belangrijk Euregionaal knooppunt te ondermijnen. Zeker als de Einstein Telescope naar Nederland en de Euregio komt, zou het slopen van de brug een gemiste kans zijn, zo betoogt onze redacteur Hub Brandts in een opinieartikel.
1954
In mei 1954 werd de reizigersdienst tussen Hasselt en Maastricht afgeschaft en werd in de winterdienstregeling bekend gemaakt in datzelfde jaar er een reizigersdienst tussen Maastricht en Luik in het leven werd geroepen. Daarmee ontstond feitelijk de huidige patstelling rond spoorlijn 20 van Hasselt naar Maastricht. Vlaanderen is per trein vanuit Maastricht alleen nog maar bereikbaar via Luik dan wel Eindhoven/Breda.
Nieuwe hoop
Even gloorde er hoop in 1980. In het tienjarenplan 1980-1990 van de Belgische spoorwegen werd een verbinding Antwerpen-Keulen via Hasselt, Lanaken, Maastricht en Aken opgenomen. In 1982 kondigt toenmalig Hasselts burgemeester Paul Meyers in het station van Hasselt triomfantelijk aan dat er vanaf 1986 opnieuw een trein zou rijden over de spoorlijn 20 (Hasselt-Maastricht). Een onmisbare schakel en onderdeel van de verbinding Antwerpen-Keulen.
Echter in 1989 reed de laatste reizigerstrein op het traject Hasselt-Maastricht. Gesuggereerd wordt dat als gevolg van een succesvolle Waalse lobby bij de toenmalige Belgische spoorwegen (NMBS) Spoorlijn 20 weer in de ijskast verdween.
SPArticus
In 2004 probeerde Steve Steveaert, als partijvoorzitter van de SP.A, het nog eens.
Omdat de NMBS niets ondernam om de spoorverbinding vanuit Hasselt naar Maastricht nieuw leven in te blazen lanceerde Stevaert een mobiliteitsplan voor Belgisch-Limburg en noemde het Spartacus. Paradepaardje van dat Spartacus plan was een sneltramverbinding (lijn 1) tussen de stations van Hasselt en Maastricht. Zoals we nu weten is dit plan om diverse redenen nooit gerealiseerd en vliegen er tussen Vlaanderen en met name Maastricht enkele claims heen en weer.
Belgisch Limburg buitenspel
Sinds juni 2024, rijdt er binnen de Euregio Maas-Rijn wel een drielandentrein. Deze trein rijdt om het uur vanuit Luik via Maastricht naar Aken. Daarmee staat Belgisch-Limburg, dat uiteraard tot de Euregio behoort, opnieuw buitenspel. Luik daarentegen zit gebakken. Vanuit Luik kun je nu op twee manieren naar Duitsland reizen: via Welkenraedt of via Maastricht. Belgisch-Limburg daarentegen blijft verweesd achter.
Lobby
De Vlaamse politiek met de Vlaamse minister van Omgeving, Jo Brouns, voorop, werkgeversorganisatie Voka Limburg, Jos Digneffe (namens actiecomité voor Lijn 20) uit Vlaanderen en de partij 50PLUS in zowel de gemeenteraad van Maastricht als de Provinciale Staten, zijn een lobby begonnen voor het behoud van de spoorbrug. Het Cuypersgenootschap, een Nederlandse stichting die zich inzet voor het behoud van bouwkundig erfgoed, heeft ook een oproep gedaan tot behoud van de brug vanwege de grote cultuurhistorische waarde.
Knooppunt van de Euregio
Met zijn strategische ligging in de Euregio Maas-Rijn heeft Maastricht alle ingrediënten om uit te groeien tot een centraal vervoersknooppunt. Een reactivering van spoorlijn 20, die Hasselt en Maastricht verbindt, zou reizigers uit alle hoeken van de Euregio toegang geven tot steden als Hasselt-Antwerpen, Luik, Eindhoven en Aken-Keulen. Bovendien biedt een treinverbinding via Aken een directe aansluiting op de hogesnelheidslijnen richting Keulen, Berlijn, Frankfurt en de rest van Europa.
“Met de spoorbrug intact kan Maastricht uitgroeien tot een spil in het internationale spoorverkeer. Dit versterkt de economische en culturele samenwerking in de Euregio Maas-Rijn”, benadrukt Vlaams minister Brouns.
Een botsing van Visies
Terwijl Vlaanderen streeft naar een sterke treinverbinding, lijkt Nederland een andere koers te varen. Maastrichtse wethouder Hubert Mackus, Pro Rail en andere Nederlandse partijen willen de spoorbrug vervangen door een fiets- en voetgangersbrug. Hiermee wordt niet alleen een belangrijke schakel in het Euregionale spoorverkeer verwijderd, maar dreigt ook het potentieel van Maastricht als transportknooppunt verloren te gaan. Volgens de partij 50PLUS in de Maastrichtse gemeenteraad wordt zelfs het budget dat oorspronkelijk bedoeld was voor grensoverschrijdende mobiliteit, zoals de mislukte tramverbinding Maastricht-Hasselt, nu gebruikt voor de sloop van de brug.
De website www.spoorpro.nl meldde al op 28 november: “De iconische groene spoorbrug over de Maas in Maastricht wordt na jaren discussie dan toch gesloopt. Dat is onderdeel van nieuwe afspraken van de Provincie Limburg – samen met Rijkswaterstaat, ProRail en de gemeentes Maastricht en Eijsden-Margraten – met minister Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat. Er komt een brug voor voetgangers en fietsers voor in de plaats."
Vlaams-Nederlandse top
De fractie van 50PLUS wijst erop dat het afbreken van de spoorbrug niet alleen een historische vergissing is, maar ook een gemiste kans voor de verdere ontwikkeling van Belgisch- en Nederlands-Limburg. De Vlaamse Minister Jo Brouns heeft daarom het behoud van de brug op de agenda gezet van de Vlaams-Nederlandse top. Wethouder Hubert Mackus daarentegen denkt dat de kans dat er een wereldvrede komt groter is dan dat het spoor tussen Hasselt en Maastricht weer in gebruik wordt genomen. Wel gaat hij binnenkort eens koffiedrinken met minister Jo Brouns, maar hij verwacht geen wonderen.
Euregionaal knooppunt
Om Maastricht toch een Euregionaal knooppunt te maken zou allereerst Spoorlijn 20 weer een speerpunt moeten worden van de Belgische Spoorwegen en terug moeten keren op de netkaarten van de Belgische spoorwegen. Dit is wellicht een legitieme reden voor de Maastrichtse gemeenteraad om niet in te stemmen met een sloopvergunning voor die brug, tenzij de spoorverbinding in een vernieuwde brug blijft gehandhaafd, eventueel uitgebreid met een fiets- en voetgangersverbinding. Vlaanderen en Nederland zouden dan wel moeten investeren in grensoverschrijdende infrastructuur met oog voor aansluitende verbindingen naar Luik, Eindhoven, Antwerpen, Aken en Keulen.
De Toekomst
Met de spoorbrug als integraal onderdeel van het regionale en internationale spoorverkeer, kan Maastricht dus uitgroeien tot het vervoersknooppunt van de Euregio Maas-Rijn. Met een goede spoorverbinding ontstaat er bovendien tussen zes (technische) universiteiten (Maastricht, Diepenbeek/Hasselt, Luik, Heerlen, Eindhoven en Aken) een nieuwe en enorme technologische/wetenschappelijke campus. Zeker nu deze regio ook nog in de running is voor de Einstein Telescope zou dit een enorme pré kunnen zijn. Hiermee wordt onze Euregio een economische motor in de voortuin van Europa.
Het is nu aan de betrokken overheden om te kiezen voor vooruitgang en samenwerking. De Euregio verdient dit.
Van onze redactie
Maurice Ubags
Oscar
Van onze redactie
