Inhoudsopgave
"Bèr Kraft werd alleen tijdens de eerste raadsvergadering na WO-II, op 9 augustus 1945, door burgemeester Michiels van Kessenich in een rede genoemd, zonder te refereren aan zijn verzetsdaden: "De heer L. Kraft overleed op 22 juni 1942 in gevangenschap en niemand Uwer verkeert nog in onzekerheid omtrent de mateloosheid van het menselijk lijden, dat aan dusdanig overlijden vooraf pleegde te gaan. Moge de zekerheid, dat Kraft stierf als slachtoffer van den belager onze vrijheid als volk en als mondige menschengemeenschap zijn vrouw en kinderen tot troost zijn."
Die woorden sprak Gert-Jan Krabbendam dinsdagmiddag uit bij de onthulling van een kunstwerk waarmee Bèr Kraft - alsnog - geëerd wordt. Krabbendams woorden kwamen binnen bij het gehoor, dat ademloos toehoorde.
Fascisme
Exact 84 jaar na de Februaristaking is in Maastricht oud CPN-raadslid en verzetsheld Bèr Kraft geëerd met de onthulling van een plaquette in het trappenhuis van Mosae Forum. Bij de onthulling werd stilgestaan door de burgemeester, die waarschuwde dat het fascisme nog lang niet weg is uit onze samenleving.
Von Kessenich
Oud-wethouder Gert-Jan Krabbendam ging uitvoerig in op de manier waarop de gemeenteraad, burgemeester Michiels von Kessenich en de stad Maastricht de betekenis van Kraft tientallen jaren genegeerd hebben. Voor het andere raadslid dat in de oorlog als gevolg van zijn verzetsactiviteiten omkwam, Jo Lokerman, was er in 1949 wel erkenning in de vorm van een plaquette.
Van onze partner
Straat
Een initiatief van een groep burgers heeft alsnog geleid tot een eerbetoon aan Kraft. Met name Erik van Rijsselt onderzocht hoe Kraft vermoord werd door de Nazi's. Jean van Hoof haalde kraft in 1995 uit de vergetelheid, toen de gemeente een straat ging vernoemen naar Jo Lokerman. Petro Hermans van de gemeente was achter de schermen ook actief om het kunstwerk gerealiseerd te krijgen. Bèrs kleinzoon Fred Berghmans speelde ook een belangrijke rol.
Stalin
Krabbendam hield een warm en ook kritisch betoog. Hij oogstte veel waardering voor zijn speech. Toehoorders in de antichambre van de raadszaal luisterden ademloos toe. Hij vertelde hoe Bèr Kraft door de katholieken in de gemeenteraad stevig werd aangepakt op de daden van Stalin in Rusland.
Verrassingsexperimenten
Uit de speech van Krabbendam: "Vermoord werd Kraft namelijk niet in het concentratiekamp Neuengamma maar in de ruim 300 kilometer verderop gelegen 'Landes- Heil- und Pflegeanstalt' in Bernburg. Dit was een experimentele inrichting waar Joden, zieken, en gehandicapten en dus ook communisten werden vermoord bij verrassingsexperimenten met koolmonoxidegas. Met 44 andere communistische Nederlanders werd Kraft vergast, op alfabetische volgorde. De eerste op 5 juni 1942 en de laatste op 2 juli 1942."
Stofzuigers
Kunstenaar Maarten van den Berg liet zich inspireren door het beroep van Bèr en door de vorm van het verzetskruis, dat Bèr nooit heeft gekregen. Kraft verkocht langs de deuren stofzuigers, toen een nieuwigheid. "Bèr was een reiziger en zag en hoorde wat er leefde onder de mensen. Hij zal in die tijd zeker het verhaal van het opkomen voor de arbeiders hebben verteld. Het kunstwerk is voor een belangrijk deel gemaakt van stofzuigerslang en stofzuigermonden. Het is uitgevoerd in de vorm van het verzetskruis."
Links Erik van Rijsselt, de politieman die onderzoek deed naar het leven van Kraft en naar de omstandigheden waaronder hij vermoord werd. rechts in het midden applaus voor Jean van Hoof, die dankzij zijn afstudeerscriptie de geschiedenis van de communisten kende en de gemeente in 1995 op het vergeten van Bèr Kraft wees.
Van onze partner
CPN
Lambert (Bèr) Kraft werd op 6 februari 1902 geboren in Maastricht aan de Helstraat 39 (nu Sint Bernardusstraat). Hij trouwde op 3 februari 1926 met Maria Agnes Renkens en is dan groentehandelaar. Zij kregen vier kinderen. In 1938 treedt Bèr Kraft officieel toe tot de CPN en neemt zitting in het districtsbestuur van de afdeling Maastricht. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 1939 wordt hij voor de CPN als eerste en enige communistische afgevaardigde in de Maastrichtse gemeenteraad gekozen. Kraft gaat evenals mederaadslid Jo Lokerman tegen de nazi’s in de oorlog in het verzet.
De Vonk
Bèr Kraft was lid van verzetsgroep De Vonk. Het gelijknamige blad werd bij hem thuis gedrukt. Door de Geheime Feldpolizei werd hij na de Duitse bezetting op 8 december 1940 voor de eerste keer gearresteerd, hij kwam namelijk voor op de lijst die de Maastrichtse NSB-inspecteur van politie G. Seelen voor de oorlog opmaakte en die werd doorgespeeld aan de Duitsers.
Verzetswerk
Kraft wordt verweten hulp te hebben gegeven aan met name Duitse communistische en socialistische vluchtelingen. Bekend is dat Bèr Kraft voor het begin van de oorlog een Duitse communistische arbeider uit het Duitse Roergebied thuis onderdak heeft gegeven. Hij werd nu voor enkele maanden in Kamp Schoorl opgesloten en op 18 februari 1941 weer vrijgelaten. Bér Kraft neemt het verzetswerk weer op met het maken en distribueren van ‘De Vonk’.
Clandestien
Zijn ‘vrijheid’ duurt maar enkele dagen want op 28 februari 1941 werd hij weer gearresteerd door de SIPO en de SD. Dit naar aanleiding van de felle anticommunistische reactie na de Februaristaking drie dagen eerder in Amsterdam. Deze keer zit hij vast tot 28 maart 1941 op het politiebureau in Wyck. Dat zat op de Stationsstraat 60, waar later ook vele jaren het postkantoor zat. De arrestatie van Kraft betekent ook het einde van het clandestien uitgegeven blad De Vonk.
Vergast
Op 25 juni 1941 wordt Kraft voor de derde keer opgepakt door de SD. Dit heeft alles te maken met de Duitse jacht op communisten nadat het Molotow-Ribbentroppact is verbroken en Duitsland de Sovjet-Unie de oorlog verklaart. Samen met drie andere bekende communisten komt hij terecht in de gevangenis op de Minderbroedersberg. Vervolgens wordt hij opnieuw naar kamp Schoorl gebracht. Van daaruit komt hij in Duitse concentratiekampen terecht waaronder Neuengamme, waar hij zwaar lichamelijk werk moet verrichten onder erbarmelijke omstandigheden. In juni 1942 wordt hij in Bernburg vergast in een zogenaamd verpleeghuis. Hij is dan 40 jaar.
Totenbuch
Krafts stoffelijk overschot is in Bernburg gecremeerd zo blijkt uit het nauwkeurig bijgehouden ‘Totenbuch’ van slachtoffers.
