Keuze sterfhuis MTB tegen alle adviezen in

Inhoudsopgave

De door de inmiddels afgetreden wethouder Alain Garnier en zijn wel nog actieve collega-wethouders uit het Heuvelland gemaakte keuze om de MTB in een sterfhuisconstructie te stoppen, is gemaakt tegen alle adviezen in. Dat blijkt uit het honderden pagina's tellende dossier dat de gemeente Maastricht onder druk van de gemeenteraad openbaar heeft gemaakt. Garnier kreeg bakken kritiek te verwerken voor die gemaakte keuze. Hij wist zich inhoudelijk nauwelijks te verdedigen tegen een storm van protest uit de raad.

De adviezen van de afgelopen jaren waar het om gaat zijn afkomstig van onder meer bureau KplusV, stadsadvocaat Paulussen en ook het voltallige management van MTB, Annex en Podium24. Opmerkelijk is dat er in die adviezen één hele duidelijke rode lijn is te ontdekken. Voeg Annex (diagnose), MTB (het werkfit maken van mensen) en Podium24 (het plaatsen van mensen bij bedrijven) samen onder één dak. Fuseer. Dat is het beste voor de mensen die ontwikkeld moeten worden, dat is het beste voor de toekomstige werkgevers en dat is het meest kostenefficiënt.

KplusV schrijft: "Door de organisatorische samenvoeging van MTB, Annex en Podium24, wordt de werkgeversdienstverlening sterk verbeterd en wordt het aantal schakels in de keten verminderd." En: "De toekomstige governance moet dienend zijn aan de gehele uitvoeringstructuur."

De Maastrichtse stadsadvocaat Paulussen schrijft een uitvoerig betoog welke rechtsvorm daarbij het beste kan worden gekozen. De advocaten zetten alle voor- en nadelen van een gemeenschappelijke regeling (GR), van een GR met een centrumgemeente, een stichting, een NV of een BV uiteen. Ze adviseren om te kiezen voor een NV. Dat is de meest logische vorm richting de markt van andere bedrijven en aan de andere kant kunnen de gemeenten op diverse manieren invloed houden op de gang van zaken en de prestaties. Dat wordt allemaal uitvoerig beschreven. De door KplusV geadviseerde 'variant-3' wordt door Paulissen schematisch uitgewerkt en ook als uitgangspunt genomen.

In de vijf werkgroepen die van gemeentezijde met de gegeven adviezen aan de slag gaan, gebeurt iets merkwaardigs. Gaande de rit, wordt het uitgangspunt om te komen tot één organisatie losgelaten. Rond de jaarwisseling 22/23 wordt als projectleidster Bianca Bruins aangetrokken. Zij levert in oktober 2023 haar businesscase op die tijdens een heidag aan zes wethouders wordt gepresenteerd.

"Als juridische rechtsvorm en governance wordt voorgesteld om het huidige Podium24 en Annex met de leerwerklijnen van MTB om te vormen naar het nieuwe mensontwikkelbedrijf in de vorm van een Gemeenschappelijke Regeling met een openbaar lichaam.

Breng in een tijdsbestek van 5 jaar zo veel als mogelijk WSW’ers naar een werkplek ‘buiten’, zodat de benodigde infrastructuur voor beschut binnen zo klein mogelijk wordt.
Draag de toekomstbestendige onderdelen van MTB (leerwerklijnen) over aan de nieuwe Participatiewet-organisatie.
Stop in 5 jaar met alle bedrijfsonderdelen van MTB die zelf geëxploiteerd worden en de product markt combinaties."

Het is een compleet nieuw verhaal. Het advies van KplusV en het advies van Paulussen zijn er niet meer in terug te vinden. Geen fusie, maar een sterfhuisconstructie voor de MTB, Annex en met name Podium24 moet het nieuwe mensontwikkelbedrijf worden, dat de bruikbare onderdelen van MTB dan kan overnemen.

Geen unanimiteit
Opmerkelijk is ook dat het advies van Paulussen Advocaten, dat normaliter in Maastricht altijd op waarde wordt geschat, volledig wordt neergesabeld. Citaat: "De juridische adviezen van Paulussen en Deloitte zijn uitgebreid besproken tijdens verschillende sessies van de juridische werkgroep. Binnen de werkgroep juridisch is er geen unanimiteit over het advies van Paulussen. Onderstaand een aantal van de bedenkingen bij het advies." Er blijft vervolgens geen spaan heel van de juridische uiteenzetting van de advocaten. Het advies zou vol staan met aannames, met niet onderbouwde beweringen, tegenstrijdigheden en verkeerde inzichten.

Brief
Die aan de wethouders gepresenteerde businesscase is voor het management van de MTB, Annex en Podium24 reden om in een brief aan diezelfde wethouders uit te leggen dat ze het daar volstrekt mee oneens zijn.

Uit de brief van het management:

"Gaandeweg het proces van uitwerken is parallel aan de werkgroepen op regelmatige basis door de projectleider gesproken met wethouders en verschillende ambtenaren. Met alle aspecten die in deze contacten benoemd zijn, is getracht rekening te houden en ze een plek te geven in de business case. Naar onze beleving zijn we hiermee telkens verder afgedwaald van de oorspronkelijke opdracht: variant 3 uitwerken.

Het adviesrapport van Paulussen is bijgevoegd bij de businesscase. Zij werken 3 juridische modellen uit en toetsen die aan de uitganspunten. Paulussen advocaten adviseert hun model 3 (1 organisatie met 1 aansturing en voor 3 gemeenten een inkooprelatie). Zie pagina 20 van het advies van Paulussen advocaten.

Het advies dat vanuit de businesscase voorligt, model 4, is na het rapport van Paulussen door de projectleider en enkele leden van de inmiddels uitgebreide werkgroep juridisch toegevoegd. Dit model wordt echter niet geadviseerd door Paulussen advocaten. Het blijkt bij navraag niet aan Paulussen te zijn voorgelegd ter toetsing, wat wij graag gezien hadden vanuit zorgvuldigheid.

Model 4, c.q. advies, wordt niet ondersteund door de werkgroepleden van de uitvoeringsorganisaties. Onze mening is namelijk dat dit aan zo weinig essentiële uitgangspunten voldoet, dat geen sprake meer is van variant 3. Als je kijkt naar de resterende rol en positie van de MTB-organisatie, dan betreft dit feitelijk de implementatie van variant 1: MTB als sterfhuisconstructie WSW. Zie pagina 52 van het K+V rapport, waarbij K+V wijst op zeer hoge kosten bij deze constructie."

Inbreng
Kortom: in de businesscase die Bianca Bruins aan de wethouders heeft gepresenteerd, is niets meer terug te vinden van de adviezen van KplusV, van de inbreng van de directie van MTB, Annex en Podium24 en van het advies van Paulussen Advocaten.

Verdiepingsonderzoek
De brief leidt ertoe dat de directie van de MTB, Annex en Podium24 een presentatie van haar zienswijze mag geven in maart 2024. Maar dat leidt niet tot een ander inzicht bij de wethouders dan wat reeds door projectleidster Bruin is gepresenteerd: "Na het horen van deze presentatie en de toelichting op de zienswijze hebben de gemeenten besloten dat deze zienswijze niet leidt tot aanpassing van de plannen en is opdracht gegeven tot het verder uitwerken van de denkrichting van de businesscase in het verdiepingsonderzoek."

Grip
De businesscase van Bruins vereiste nog een verdiepingsonderzoek omdat ze niet juridisch getoetst was en omdat er geen financiële paragraaf bij zat. Vervolgens duurt dat verdiepingsonderzoek exact een jaar, tot oktober 2024. Een advocaat van het gerenommeerd kantoor Adelmeijer en Hoyng ondersteunt de zelf bedachte juridische structuur. Met een GR voor Annex en Podium24 zouden de gemeenten meer grip krijgen en voor wat betreft de MTB als NV zou de raad van commissarissen minder bevoegdheden gegeven kunnen worden en zouden de aandeelhoudende gemeenten meer instructies aan de MTB kunnen geven.

Pers
Op 15 januari dit jaar presenteren de wethouders sociale zaken van Maastricht, Vaals en Meerssen de plannen aan de pers in het stadhuis in Maastricht. Podium24 wordt doorontwikkeld tot mensontwikkelbedrijf, omdat Podium al voor de zes gemeenten (Maastricht en het Heuvelland) werkt en de MTB niet: Gulpen-Wittem, Valkenburg en Vaals hebben hun WSW'ers bij het WOZL (Werkvoorzieningschap Oostelijke Zuid-Limburg ondergebracht en willen ze daar niet weghalen.

Eenvoudiger
Zowel KplusV alsook stadsadvocaat Paulussen hebben erop gewezen dat de hele toekomstige aansturing van de bedrijven een stuk eenvoudiger zouden zijn als die drie gemeenten hun WSW'ers wel onder zouden brengen bij de MTB. Maar dat wilden de wethouders niet.

De vraag wat nu de reden is geweest om alle adviezen te negeren, staat nog open. De in de wandelgangen van het stadhuis Maastricht gehoorde opvatting dat het gaat om een machtsstrijd, om meer zeggenschap te krijgen over de MTB, lijkt enigszins gevoed te worden door opmerkingen en een oranjegekleurde passage in het dossier.

Alternatieven
Alternatieve aanvliegroutes waren ook mogelijk, zo blijkt uit het dossier: "Is deze visie de enige manier om de doelen van de zes gemeenten te bereiken? Nee, in het land worden er veel verschillende trajecten gevolgd om te komen tot een toekomstgerichte mensontwikkelinfrastructuur. Gemeenten zijn daar vrij in. In sommige gevallen wordt er een nieuwe organisatie opgericht, in andere gevallen wordt ervoor gekozen om een bestaande organisatie door te ontwikkelen. Het komt ook voor dat het Wsw-bedrijf wordt doorontwikkeld."