Jan Janssen tegen festivalisering carnaval

Inhoudsopgave

De burgemeester stelde de vraag deze week. "Wat voor een carnaval willen we nog hebben. Anarchie of spreken we regels met elkaar af?" Duidelijk dat het stadhuis wel moet kiezen voor regels: carnaval in Maastricht is zo'n publiekstrekker geworden dat het op piekmomenten gevaarlijk druk in de stad wordt.

We spraken uitgebreid met stadsicoon, Tempeleer, oud-otoriteitetoeker en huiscolumnist Jan Janssen: "Ik waarschuw al heel lang tegen de festivalisering van carnaval. Zolang De Tempeleers in staat zijn om dankzij de inzet van honderden vrijwilligers veel ankerpunten van carnaval zelf te blijven organiseren, bieden we daar nog tegenwicht aan."

Geest
Carnaval in Maastricht betekent trein- en busladingen carnavalsvierders die vanuit de regio, maar ook vanuit de rest van het land komen. "Hoe laat begint hier het neuken?", is de uitspraak waarmee de 'Hollandse' carnavals-invasie wordt getypeerd. Carnaval in Maastricht, en trouwens ook in Den Bosch, werkt als een magneet op het festival-publiek. Een publiek dat vooral los wil gaan, een feestje wil bouwen, maar helemaal niets begrijpt van de geest van de Mestreechter vastelaovend.

Chinezen
De vraag is: welke toekomst heeft carnaval? Is carnaval hetzelfde lot beschoren als de Oktoberfeesten in München. Een massaal zuipfestijn waar letterlijk de halve wereld op afkomt, zelfs groepen Japanners en Chinezen. In München zijn er nog maar enkele traditionele biertenten over voor de locals, waar buitenstaanders simpelweg niet tussen komen.

Intiem
In Maastricht hebben we ook een mooi voorbeeld. De 11e van de 11e is ooit begonnen op het Onze Lieve Vrouweplein als een kleine intieme start van het carnavalsseizoen. Vervolgens ging het feest naar het Vrijthof waar het - zeker samen met het winkelend publiek in de binnenstad - veel te druk werd. Nu is de 11e van de 11e een groot festival in Roermond, afgehekt, om het feest te kunnen organiseren.

Boenke-boenke-boenke
Jan Janssen ziet de carnaval veranderen. "Kijk alleen al eens naar de muziek. Er is eigenlijk geen enkele kroeg meer die alleen Maastrichtse carnavalsmuziek draait. Op de straat worden de zaate herremeniekes weggedrukt door het geluid van de 'karren'. Geluid dat vaak al helemaal niks meer te maken heeft met carnavalsmuziek. Het is keihard boenke-boenke-boenke." Volgens Janssen is er in de smalle straatjes geen plaats voor de karren en is het goed dat die daar niet meer terecht kunnen. De gemeente pakt dat goed aan."

Beloop
De gemeente kiest - dat kan niet anders - voor het reguleren van carnaval. De burgemeester is verantwoordelijk voor de openbare orde. De carnaval op zijn beloop laten is geen optie, zegt Hillenaar deze week terecht.

Karren
Het gevolg is dat als nu in het stadhuis over de voorbereiding op carnaval wordt gesproken, termen vallen alsof er een hoog-risico wedstrijd voetbal op het programma staat. Een calamiteiten-managementteam ziet toe op een veilig verloop van de carnaval. De Platielstraat wordt éénrichtingsverkeer. Er komen dichtheidscamera's die het aantal carnavalsvierders per vierkante meter meten. Grote led-borden om het centrum heen om publiek erop te wijzen waar het al te druk is. DJ's van kroegen krijgen een neventaak: meehelpen aan crowd-control. De stad doet er alles aan om de - in veler ogen - beruchte karren in toom te houden. Tenminste het geluid dat ze maken. Ze moeten een vignet aanvragen.

Koolzuurflessen
Rond de karren worden vaak 'eigen feestjes' gebouwd. "Sommige karren hebben een complete tapinstallatie met koolzuurflessen bij zich. Draaien techno, zo ongelooflijk hard. Daar ergeren veel mensen zich aan. De vraag is, welke handhaver stuur je daarop af? Kan dat nog veilig in een grote mensenmassa? De mensen zijn natuurlijk ook in een bepaalde mood, die laten zich niet zomaar iets zeggen."

Middag
Jan Janssen ziet de carnaval veranderen. "Je ziet dat herremeniekes nu meer voor de middag kiezen. Dat geldt ook voor ouderen. 's Middags door de stad kuieren, de sfeer proeven, wat drinken. Tot een uur of zeven 's avonds. Dan neemt de jeugd het over." Janssen ziet ook dat typische pleisterplaatsen voor ouderen zijn verdwenen. Hotel Beaumont in Wyck. Daar zaten de ouderen vroeger achter de ramen. Konden ze zien wat de stad in- en uitging. Ze konden de sfeer meekrijgen. Dat was ook zo bij hotel Duchene in de Boschstraat. Dat is niet meer. Verdwenen."

250 vrijwilligers
Janssen doet wat hij kan doen om mee te helpen de Mestreechter vastelaovend door te geven. "Zolang De Tempeleers en de 250 vrijwilligers in touw blijven met alle hoogtepunten van carnaval, gaan we de festivallisering tegen. Dat gaat om het uitroepen van de prins op de Markt, een fantastische middag. Dat gaat om het Prinsenbal, om de diners in Château Neercanne waar het geld wordt opgehaald om de carnaval te kunnen organiseren. De Tempeleers doen veel aan de uitleg over carnaval. We weten dat de Machseuverdrach veel mensen aan de buis kluistert omdat ze het schitterend vinden. Het gaat om de optochten, het Zaate Herremeniekes concours. De opening van de carnaval op het Vrijthof. Het aflaten van het Mooswief."

Draai
Janssen, gevraagd of hij niet een beetje triest wordt van de ontwikkelingen: "Ik probeer er ook mijn eigen draai aan te geven. Nog maar enkele kaartjes en dan hebben we drie avonden de carnavalsrevue in het theater uitverkocht. Mensen vinden het fantastisch om naar onze kwatsj te komen luisteren."

Stokstraat
Tijdens carnaval zoekt Janssen de naar de plekken in de stad waar het nog ouderwets gezellig is. "Dat is bijvoorbeeld in de Stokstraat, bij de Karkol. Op het pleintje bij Forum. Dat zijn plekken waar een goede sfeer is, waar je elkaar treft."

Social media
Waar de gemeente carnaval wil reguleren, juist om het voor de langere termijn te behouden, is de kritiek op social media niet van de lucht. Elk bericht over regeltjes en carnaval kan rekenen op een stortvloed aan onbegrip. Maar velen onderstrepen ook het gevoel van Jan Janssen.

Facebook reacties
Ben Frins op Facebook: "Maastricht is gewoonweg dé meest vooruitstrevende carnavalsgemeente. De silent straatcarnaval, zal hier als wereldprimeur worden geïntroduceerd. Aangestuurd vanuit een controletoren op het Vrijthof. Iedereen dezelfde muziek op zijn koptelefoon. Leuker kunnen ze het niet maken."

Bob Boelen: "Het is een trieste bedoeling.. jarenlang hebben wij op diverse plekken in Maastricht licht en geluid opgebouwd waaronder de vrijthof. Elk jaar strengere regels en onnozole beslissingen vanuit de gemeente. We kunnen er inmiddels een boek over schrijven. Situatie voor dit jaar is maximaal 85db. ik ben benieuwd..."

Peter Gulikers: "Pak de wannabe dj's aan met hun muziekkarren. Doe hebben onze carnaval mede verrineweert. Onze Vastelaovend is op de straat en pleinen. En de sfeermakers waren de zaate herremeniekes. Soms zuiver en soms vals. Maar iedereen deed mee. En men leerde ook nog eens een instrument. Nu denkt iedereen van ik bouw een kar en zet er een generator in en een paar goede luidsprekers. Ik weet het, een mp3 is gemakkelijker te bedienen dan een trompet, of trombone of je porrompompom trommeltje. Verbied gewoon die karren net harde muziek. Laat die mensen weer samenkomen en een herremenieke beginnen. Daarbij spelen veel van die karren muziek dat je al het hele jaar kunt horen. Laot de Mestreechter Vastelaovend weer 'n ech Mestreechter Vastelaovend zien. En wie een disco feestje wil of een technofeestje en harde muziek wil laten horen vanaf een kar blijf gewoon weg uit Maastricht tijdens de Vastelaovend!"

Fernand Paulissen: "Hoe kun je technokarren en de giga boxen aan de gevels nu vergelijken met zaate hermeniekes? Juist die karren en giga boxen aan de gevels maken veel tradities kapot."

Jean-Pierre Geusens: "Ik lees net 2 artikelen over nieuwe regels met Vastelaovend in Mestreech. Als ik dan de reacties lees op Snuutskesbook dan denk ik weer goh het is eigenlijk nooit goed als het aan een deel van ’t vollek vaan Mestreech ligt. Nieuwe regels en meteen klagen. Laten we ze gewoon eens toepassen zonder meteen te klagen. Het gaat om vooral veiligheid."