Inhoudsopgave
Hoe is het mogelijk? Die vraag stel je je hardop als je hoort dat ondernemers die willen ondernemen geen aansluiting op het elektriciteitsnet kunnen krijgen. Bijna 6.000 mensen in dienst bij Enexis, de directie die jaarlijks met twee ton per persoon naar huis gaat, maar niemand daar die had voorzien dat we massaal zonnepanelen gingen neerleggen en in elektrische auto's zouden gaan rijden.
Niemand bij Enexis die zo slim was om te denken dat het opladen van die half miljoen elektrische auto's en de daken vol met zonnepanelen wel eens wat veel zou kunnen zijn voor het elektriciteitsnet. In plaats van het net uit te breiden bouwde Enexis mooie, duurzame kantoren voor zichzelf, zoals in Maastricht in de Beatrixhaven.
Dieselaggregaten
In Maastricht staat een nieuw zorgcomplex al bijna twee jaar ongebruikt te staan bij de Groene Loper. Geen stroom. En woensdag werd bekend dat ook het nieuwe hotel Van Oys, dat de Maastrichtse gebroeders Maes in Oost-Maarland hebben gebouwd, de stroom krijgt via drie gehuurde dieselaggregaten. Het nieuwe kindcentrum in Belfort? Geen stroom? Mosa Meat die een nieuwe fabriek wil bouwen in Maastricht? Leuk, maar geen stroom. Pas in 2028 (!) is er ruimte op het electriciteitsnet.
Wachten
In plaats van rap alles op alles te zetten om het stroomnet uit te breiden, liet Enexis vorige week weten dat een aantal belangrijke netuitbreidingen in Limburg vertraging oplopen. 'Helaas heeft dit ook impact op onze grootzakelijke klanten, die hierdoor tot enkele jaren langer moeten wachten op een nieuwe aansluiting.' Het staat er echt! Enkele jaren langer wachten. Daar sta je dan als ondernemer met mooie plannen voor de toekomst.
Overheid
Ja, maar hoor ik u denken. De energietransitie is toch niet iets van de laatste paar jaar. Klopt, windmolenparken bouwen we al decennialang en zonnepanelen liggen ook al heel wat jaren op daken. Elektrische auto's - met Tesla voorop - rijden al meer dan tien jaar rond in ons land en het was de overheid die dit alles stimuleerde met gunstige bijtellingen voor elektrische auto's, geen bpm en geen wegenbelasting. Het was de overheid die met subsidies strooide. Het was de overheid die ons aan de (elektrische) warmtepomp wilde hebben.
Slapen
En nu is het uitgerekend een overheidsbedrijf, Enexis, waar de aandelen bij vijf provincies en tachtig gemeentes zitten, die verzaakt en heeft liggen slapen. Bij Enexis was er niemand die een beetje verder keek dan het mooie kantoor en zich verdiepte in de Chinese autowereld. Had iemand dat wel gedaan dan was hij of zij niet verrast door BYD, JAC, MG, Nio, Wey, Ora, Xpeng, Seres, Hongqi, Aiways en Lynk &Co. Allemaal Chinese automerken die met goedkope modellen naar Nederland zijn gekomen.
Slim
Wie de jaarverslagen van Enexis van de afgelopen jaren leest, ziet een ontluisterend beeld. 2019: 'In de afgelopen vijf jaar is het aantal aansluitingen waarop klanten energie aan ons net terugleveren verdrievoudigd. Door slim te investeren kon Enexis Netbeheer de afgelopen jaren nog prima inspelen op deze ontwikkeling,' staat te lezen. In dat jaar moest soms 'nee' verkocht worden. Had hier niet een alarmbel moeten afgaan? Een verdrievoudiging van het aantal klanten dat met zonnepanelen stroom teruglevert aan het net.
Als afsluiter in het jaarverslag: 'Hoe de energievoorziening er in de toekomst uit gaat zien is onzeker', schreef Enexis-CEO Peter Vermaat. Onzeker voor Enexis, maar niet voor elk ander weldenkend mens. Die had gezien dat er alleen maar meer zonnepanelen, elektrische auto's en warmtepompen zouden komen.
Van onze partner
Nieuwe realiteit
Het jaarverslag drie jaar later 2022: 'Het aantal huishoudens met zonnepanelen in ons verzorgingsgebied is toegenomen van 663.000 tot bijna 850.000'. Goh, wat een verrassing. Om er aan toe te voegen. 'Veel klanten zijn terecht gekomen in een wachtrij. We zijn echter terecht gekomen in een nieuwe realiteit en realiseren ons dat we dit probleem niet op korte termijn kunnen oplossen. De vraag naar elektriciteit blijft de komende jaren structureel groter dan wij kunnen bijbouwen. Langere wachttijden zijn het nieuwe normaal.'
Misschien dat ze bij Enexis jaren eerder hadden moeten beginnen met het uitbreiden van het net. Als de overheid zonnepanelen, warmtepompen en elektrisch rijden stimuleert, mag je aannemen dat dit gevolgen heeft voor het electriciteitsnet.
Langzaam
En dan het meest recente jaarverslag 2024. 'Onze grootste opgave in 2024 en de komende jaren is bouwen, bouwen, bouwen.' Hè, hè, Enexis is wakker. Maar de problemen worden niet zo maar opgelost. Het aantal minuten dat het stroomnet eruit ligt is van 14 naar 22,5 minuut gestegen. Het bedrijf heeft een tekort aan personeel, maar ook het verwerven van gronden en vergunningen om uit te breiden gaat te langzaam. 'We hebben de komende jaren veel extra grond nodig, maar vooralsnog zitten bestemmingsplannen en vergunningentrajecten ons daarbij te vaak in de weg.'
Prullenbak
Gevolg: In Maastricht en ook elders in Limburg zijn ondernemers de dupe. Zij kunnen niet uitbreiden of nieuwbouw realiseren en staan op een wachtlijst in de hoop dat er in 2028 ruimte is om op het stroomnet te kunnen. René Vanhommerig is eigenaar van Graus Bouw in Hoensbroek. Vanhommerig wilde twee jaar vanwege de groei van zijn bedrijf een nieuw bedrijfspand bouwen. De tekeningen waren klaar, de grond gekocht en de vergunningen geregeld. Tot bleek dat hij wel een nieuw pand kon bouwen, maar dat hij tot 2033 niet hoefde te rekenen op stroom voor het pand. "We hebben de plannen in de prullenbak gegooid. Hoe kunnen we op deze manier ondernemen? Ik heb zeventien bedrijfsbusjes. Als ik werk heb in Maastricht moet ik elektrisch rijden. Hoe denken ze dat ik zeventien busjes kan opladen als er geen stroom is?" zegt Vanhommerig.
Door steeds maar weer het beste jongetje van de klas te willen zijn, ook bij de energietransitie zijn we nu afgegleden naar een apenland, waar we ondernemers geen stroom kunnen geven. Problemen die voorkomen hadden kunnen worden als ze bij Enexis wakker waren geweest. De energiecrisis leent zich bij uitstek voor een parlementaire enquête. Hoe kan het zo mis gaan in energieland?
Peter Eberson
