Achteraf: 15 miljoen Middenzaal beter naar Bonbonnière?

Inhoudsopgave

Hoe moeilijk kan het zijn om een Middenzaal (250-400 plaatsen) te realiseren in Maastricht? Het antwoord: verdomd moeilijk. Letterlijk al tientallen jaren is de stad bezig een Middenzaal te realiseren. Na sloop van de Staarzaal in 1997, is de stad eigenlijk al heel lang op zoek naar een nieuwe Middenzaal.

De 'Platte zaol' in Wyck had vervolgens de functie van Middenzaal moeten krijgen. De zaal werd eind jaren negentig mede gefinancierd met gemeenschapsgeld en een aanzienlijke bijdrage van het Preuvenemint. De zaal kwam er, maar voldeed niet. Er werd geklaagd over de akoestiek en volgens insiders ligt de Platte Zaol ook aan de verkeerde kant van de Maas. Na afloop van een zitting niet meteen een kroegje in op het Vrijthof.

Vervolgens werd gekeken naar de Bonbonnière en naar het Theater aan het Vrijthof om de Middenzaal-functie te verzorgen.

30 miljoen euro
Gekozen werd voor een technisch super ingewikkelde constructie in het Theater aan het Vrijthof. Achteraf, en dat is altijd makkelijk praten, had het geld wellicht beter besteed kunnen worden aan het in ere herstellen van de Bonbonnière, de oudste schouwburg van Maastricht. Want dat gebouw is historisch zo waardevol, dat de stad die er eigenaar van is er ooit iets mee zal moeten gaan doen. En dat gaat hoe dan ook tientallen miljoenen euro's kosten. Het deze week afgeketste plan van Landmark voor de revitalisering van de Bonbonnière voorzag een investering van minimaal dertig miljoen euro.

Exploitatielasten
Het is interessant te zien hoe de keuze voor de Middenzaal gemotiveerd werd. De gedachte was dat het toevoegen van de Middenzaal in het bestaande theater het meest kostenefficiënt zou zijn voor de exploitatie. Je draait twee zalen - de grote zaal met 900 stoelen en de Middenzaal met 350 stoelen - op één team medewerkers. Eén team achter de bar en je laat de pauzes verspringen. En dat kun je voor meerdere functies en diensten zo invullen. Qua exploitatielasten is één gebouw voordeliger dan twee gebouwen, dan het Theater aan het Vrijthof èn de Bonbonnière. Wat ook meespeelde is dat de Bonbonnière qua gebouw lastig zou zijn om te bespelen en te voorzien van moderne toneeltechniek.

Haalbaarheidsonderzoek
Een belangrijke pijler onder die keuze om de Middenzaal was een haalbaarheidsonderzoek uit 2020. Zo'n slordige 7,5 miljoen euro zouden nodig zijn voor de bouw van de zaal. Dat haalbaarheidsonderzoek zouden we nu categoriseren onder de noemer 'nep-nieuws'. Bijna alle aannames die gedaan waren, bleken onjuist. Daar heeft overigens nooit iemand politiek verantwoording voor genomen. Resultaat van de nieuwe rekensommen: de Middenzaal gaat minstens 15,2 miljoen euro kosten. En daar komt nog eens bij dat de geselecteerde architect nu eerst op zoek moet naar besparingen om binnen dat budget te blijven. Te bedenken dat de bouw nog moet beginnen.

2027-2028
Uit het gemeentelijk archief: "Het Theater wil de Middenzaal bij aanvang van seizoen 2024-2025 in gebruik nemen. Daarmee is het Theater aan het Vrijthof meer in staat om als “Theater voor de stad” ruimte te bieden aan amateurs, studenten van de vakopleidingen, de huisgezelschappen en andere middelgrote gezelschappen. En om met hen verder te bouwen aan een ondernemende, inspirerende en enthousiasmerende programmering." Dat wordt inmiddels 2027-2028. Dertig jaar na de ingebruikname van de Platte Zaol.

Businesscase
Met de keuze voor de Middenzaal in het Theater aan het Vrijthof is een kans voor het in ere herstellen van de Bonbonnière verkeken. De vraag is nu wat op den duur de beste keuze was geweest. Nu moet de gemeente dik 15 miljoen investeren in de nieuwe Middenzaal en zal ooit nog een keer heel diep in de zakken getast moeten worden om de steeds verder verloederende Bonbonnière aan te pakken. Vraag is dus of de gemeente er niet beter aan gedaan had om de 15 miljoen die nu naar het Theater aan het Vrijthof gaan te investeren in de Bonbonnière? Als de rekensom van Landmark klopt, dan was daarmee de helft van de investering afgedekt. Dat had een nieuwe businesscase een heel stuk haalbaarder gemaakt.

Open zenuw
De Bonbonnière is voor de stad een open zenuw geworden. Otoriteitetoeker van De Tempeleers weet het nostalgische gevoel dat de Bonbonnière oproept misschien wel als beste te vertalen. Hij zong er tijdens de 'machseuverdrach' over, op de melodie van La Bohème van Charles Azanavour. Een van de coupletten:

Iech zing euver Hiere, gans sjieke meniere
Zès-honderd in smoking
Zie zónge mèt Jan en Ron
Vaanaof zoe ’n prach balkon, Hierezitting Mestreech
Sjariteit en plezeer, ’n fien gleeske beer
Gelache gezoonge
‘t Waor fantastisch en dat zouw noets verlore mage goon

Emotionele waarde
Van Zeijl kreeg een staande ovatie. In schriftelijke vragen van raadsleden aan het stadsbestuur wordt nu - om de emotionele waarde van de Bonbonnière te benadrukken - verwezen naar de Otoriteitetoeker. Die maakte overigens de gemeentelijke politiek een groot verwijt:

Bonbonnière, La Bonbonnière
Diech bis uniek, zoe manjefiek
Bonbonnière, La Bonbonnière,
Sjaom uuch Mestreechse polletiek

Discussies
De Bonbonnière, nu verpacht aan Heineken, zal nog lang een open wond blijven in de Maastrichtse samenleving. Nu verloedert het pand beetje bij beetje. Heineken staat aan de lat om het gebouw na afloop van de pacht over een aantal jaren terug op te leveren aan de gemeente. Dat zal nog wel tot de nodige discussies leiden. Wie is waarvoor verantwoordelijk?

Daarna is het aan de gemeente om de Bonbonnière weer tot leven te laten komen. Dat wordt een heuse tour de force, om het maar een Frans gezegde te gebruiken.

Waardeert u onze berichten? U kunt ons helpen verder te groeien met een kleine - vrijwillige - bijdrage. Klik hier.